วิชาประวัติศาสตร์ มีความหมายว่า

คำว่า วิชาประวัติศาสตร์ เป็นศัพท์ที่บัญญัติขึ้นโดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 โดยมีคำศัพท์ภาษาอังกฤษที่ว่า History เป็นรากศัพท์ เดิมที่มาจากภาษากรีกที่ว่า Histor มีความหมายเดิมที่แปลได้ว่า ถัก หรือ ทอ ส่วนคำว่า Histor ที่ได้บัญญัติไว้ในครั้งแรก โดยนักปราชญ์ชาวกรีกที่ชื่อ นายเฮโรโดตุส มีการใช้คำศัพท์ที่ว่า Historiai เป็นการเรียกชื่อเรื่องราวที่เขาสืบสวนค้นคว้าขึ้นมา และได้รวบรวมไว้เป็นบันทึก เว็บข้อมูล สอบ กพ การศึกษาไทย สอบสัมภาษณ์ ดังนั้นจึงทำให้นายเฮโรโดตุส ได้รับการยกย่องให้เป็นบิดาแห่งวิชาประวัติศาสตร์ตั้งแต่นั้นมา

สำหรับคำจำกัดความของคำว่า วิชาประวัติศาสตร์ ได้มีผู้ให้ความหมายและคำจำกัดความไว้มากมาย

ผู้ให้คำจำกัดความวิชาประวัติศาสตร์ มีทั้งนักปราชญ์ในโลกหลายคน ซึ่งได้ยกมาเป็นตัวอย่างให้เห็นได้ ดังนี้

1. นายลีโอ ตอลสตอย นักปราชญ์ ชาวตะวันตก ได้กล่าวว่า วิชาประวัติศาสตร์ คือ วิชาที่ว่าด้วยเรื่องราวของชีวิตผู้คน และประเทศชาติ ที่มองโดยรวมแล้วพอสรุปได้ว่า เป็นการบรรยายชีวิตของผู้คน เพียงกลุ่มเดียวให้ได้รับรู้เรื่องราวของตนเอง โดยมิได้รวมถึงมนุษย์ชาติอื่น ซึ่งดูว่าไม่อาจเป็นไปได้จริง

2. นายโรเบิร์ต วี. แดเนียลส์ นักปราชญ์อีกผู้หนึ่งที่ได้กล่าวไว้ว่า วิชาประวัติศาสตร์ คือ ความทรงจำที่ว่าด้วยประสบการณ์ของมนุษย์แต่ละคน ซึ่งถ้าถูกลืม หรือปล่อยให้สูญหายไป ก็น่าเสียดาย เพราะเท่ากับว่าเราได้ลืมความเป็นมาของตนเอง ลงเพียงแต่นั้น มนุษย์มีความจำ และสามารถจดจำเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นได้ในแต่ละยุคแต่ละสมัยได้ ถ้าต้องปล่อยให้เลือนรางไปก็น่าเสียดาย ดังนั้นจึงต้องมีการจดจำด้วยวิธีการจดบันทึกไว้เป็นหลักฐาน ที่เชื่อถือได้มีทั้งเอกสาย และข้ออ้างที่เป็นจริงสามารถพิสูจน์ได้ หากไม่มีประวัติศาสตร์เสียแล้ว เราก็จะไม่ทราบถึงเรื่องในอดีต อย่างน้อยก็ไม่รู้ว่าตัวเองคือใคร มาจากไหน และมีความสำคัญอย่างไร มีความเป็นมาอย่างไร วิชาประวัติศาสตร์ นอกจากจะทำให้รู้เรื่องในอดีตแล้ว ยังเป็นแนวทางที่จะเป็นไปในอนาคตอีกด้วย

สำหรับนักวิชาการในประเทศไทย ต่างก็ได้ให้คำจำกัดความของวิชาประวัติศาสตร์ไว้ต่างกันอีกด้วย เช่นเดียวกันกับนักปราชญ์ชาวตะวันตก ที่ได้กล่าวไว้ว่า วิชาประวัติศาสตร์นั้น คือ การศึกษา เรื่องในอดีตเพื่อเป็นการอธิบาย อดีตของสังคมมนุษย์ในรูปแบบหรือมิติของเวลา เป็นการศึกษาเพื่อเข้าใจอดีตของสังคมมนุษย์ เพื่อจะได้เป็นแนวทางในอนาคต